Sefertepe’de Dikilitaşlı Yapı Kompleksi Ortaya Çıktı
Sefertepe’de Dikilitaşlı Yapı Kompleksi Ortaya Çıktı
Şanlıurfa’da Taş Tepeler projesinin bir parçası olarak kazılan Sefertepe’de, T biçimli dikilitaşları olan yapı kompleksi ortaya çıktı.
Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi (Taş Tepeler) kapsamında, İstanbul Üniversitesi Tarihöncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı’ndan Doç. Dr. Emre Güldoğan’ın bilimsel danışmanlığında iki yıldır yürütülen Sefertepe kazılarında önemli bulgular ortaya çıkıyor.
Şanlıurfa ilinde geçmiş yıllarda gerçekleştirilmiş önemli kazı çalışmaları var. Bunların yanı sıra 1995 yılında çalışmaları başlayan ve günümüzde de halen devam eden Göbeklitepe, bilim dünyasına Neolitik Dönem hakkında önemli veriler kazandırdı. Tüm bu veriler beraberinde yeni sorular da doğurdu. Taş Tepeler projesi içerisinde yer alan tüm arkeolojik kazı çalışmaları Neolitik Dönem’in anlaşılmasında önem teşkil ediyor.
Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem yerleşimi olan Sefertepe de bu arkeolojik kazı alanlarından biri olma özelliğini taşıyor. Sefertepe, Şanlıurfa’nın Viranşehir ilçesi, Eskikale ve Kırbalı mahalleleri sınırlarında, Şanlıurfa’nın 70 km doğusunda yer alıyor.
Sefertepe ilk olarak Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden A. Cihat Kürkçoğlu, Bahattin Çelik ve Muharrem Oral tarafından gerçekleştirilen Şanlıurfa Bölgesi Kültür Envanteri Projesi kapsamında 2003 yılında tespit edilmiş ve envantere eklenmişti. Bu proje kapsamında yapılan yüzey araştırmaları sırasında üst kısımları toprak üzerinde görülen 16 adet dikilitaş belgelenmişti.
Araştırma ekibi, Sefertepe Neolitik yerleşiminin, kültür tarihi içerisindeki yerinin anlaşılması için önem taşıyan kazı çalışmalarının ayrıca Neolitik Dönem’i anlamak konusunda da bilim dünyasına önemli katkılar sunacağını düşündüklerini belirtiyor.
Dikilitaşları olan yapı kompleksi
2021 ve 2022 kazı sezonları içerisinde çalışılan beş açmada kompleks olarak tanımlanan bir yapı grubu açığa çıkarıldı. Mimarisine bakıldığında dörtgen planlı oldukça düzgün inşa edilmiş duvar dizilerine sahip yapılar görüldü. Oldukça iyi şekilde korunmuş olan duvar dizileri 8-10 sıradan oluşuyor.
Mimaride görülen diğer önemli noktaları, yapı içlerinde bulunan seki, payanda gibi yapı öğeleri ile örneklerine Dicle Havzası’ndaki Neolitik Dönem yerleşimlerinde rastlanan dörtgen formlu taş bloklardan oluşan bir platform örneği oluşturuyor.
Yapı kompleksi içerisinde üç tanesi T biçimli, yedi tanesi dörtgen formda olmak üzere toplamda 10 adet dikilitaş bulundu. Bu dikilitaşlar, mekan içlerine bazıları kuzey- güney bazıları doğu-batı doğrultu olarak yerleştirilmiş.
T biçimli dikilitaşlardan birinin bulunduğu mekanda tabana kadar inildi ve üzerinde bir yenileme evresi de olan terrazzo taban ortaya çıkartıldı. Bu mekanda bulunan T biçimli stelin boyu 1,84 cm ve doğuya bakan yüzünün alt ve üst kısımlarında geometrik formlarda bezemeler görülülebiliyor.