Kadeş: Hititler ile Mısır Arasındaki Büyük Savaş ve Barış
Kadeş: Hititler ile Mısır Arasındaki Büyük Savaş ve Barış
Tarihin bilinen ilk barış anlaşması Kadeş Anlaşması, MÖ 13. yüzyılın iki büyük gücü olan Hitit ve Mısır devletleri arasında yapıldı.
II. Ramses henüz 14 yaşında tahta geçince, Hititler genç kralın tecrübesizliğini fırsat bilerek kuzey sınırını zorlamış ve günümüzde Suriye sınırları içinde kalan önemli ticaret kenti Kadeş’i ele geçirdi.
II. Ramses, emri altındaki kuvvetleri, Kadeş’i Hititlerden geri almaya yollasa da casuslar tarafından kandırılıp, Hititlerin Mısır birliklerinin kampından uzakta olduğuna inandırıldı. Casusların iddiasının aksine yakınlarda pusuya yatan Hititler, zamanı geldiğinde saldırdı. Destek kuvvetleri son anda yetiştiğinde Mısırlılar yenilginin eşiğindeydi. Ramses o anki çatışmayı kazanmış, fakat savaşta yenilmişti.
Savaşa dair Mısır kaynakları, Ramses’in ordusunun Hititlerin uzaklarda olduğuna inanacak şekilde nasıl yanıltıldığını anlatıyor. Şehre yaklaşan Mısırlılar, şehrin arkasına saklanan düşmanı fark edince şaşkına dönmüşlerdi.
Yaklaşık 3.000 adet Hitit savaş arabası ile 40.000 piyade, kendilerinden daha az sayıda olan dağılmış haldeki Mısır gücü ile çarpıştı. Ramses, güçlerini topladı ve saygıdeğer bir beraberlik elde edecek şekilde savaştı; sonraları ise zaferini ilan etti. Savaşı anlatan Mısır kayıtları, Ramses’in o andaki kahramanca yalnızlığını vurgulamak adına dağılmış savaş arabalarının betimlemelerini kullanıyordu: “Yanımda kimse yok. Fakat biliyorum ki (Tanrı) Amon’un lütfu, benim için, on bin savaş arabasından çok daha önemlidir.”
Ani saldırıyla sarsılan birlikler Kadeş’ten geri çekildi, ancak Ramses, küçük bir gerçeğin kazandığı zaferi gölgelemesine izin verecek değildi. Mısır boyunca tüm tapınak duvarlarına, kendisini düşmanlarını tek eliyle alt ederken betimleyen resimler çizilmesini emretti. Ebu Simbel’deki rölyeflerinde fark edilen kendini beğenmiş cümlelerin aksine Hititler Suriye’yi yönetmeye devam etti.
Ramses, savaş konusunda olduğu kadar halkla ilişkiler konusunda da uzmandı. Ancak tarihçiler artık Kadeş Savaşı’nın Hititlere karşı apaçık bir zafer olmadığını, aslında neredeyse kesin bir beraberlik olduğunu biliyor.
Yıllar süren müzakerelerin sonucunda, Hititlerle bir barış anlaşması imzalamayı kabul etti. Bu antlaşma metni günümüze kalan en eski barış antlaşması olma özelliğini taşıyor. MÖ 1258’de, Hititlerin bölgesel gücünü destekleyen bir hareketle Ramses, onlarla bir barış antlaşması yaptı. MÖ 1245’te bir Hitit prensesi ile evlendi.
Antlaşmayı imzalayarak her iki taraf da esirleri ülkelerine iade etmeyi ve dönüşlerinin ardından bu esirlere ceza vermemeyi kabul etmişti. İç veya dış herhangi bir düşmanın saldırısına uğradıklarında birbirlerine yardım etmeye de sözleşmişlerdi. Anlaşmanın bir kopyası Karnak tapınağındaki bir stelin üzerine hiyeroglifle yazılmıştı. Kil tablet üzerine Akadça yazılmış ikinci bir kopya ise 1906’da Çorum Boğazköy’de yapılan kazılar sırasında keşfedildi.
Eşit şartlarla imzalanan ve tarihin bilinen ilk uluslararası barış anlaşması olan Kadeş Anlaşması, MÖ 1269 yılında, Hitit Kralı III. Hattuşili ile Mısır Firavunu II. Ramses arasında yapılmış ve o devrin diplomatik dili olan Akadça ile yazılmıştı. Antlaşmanın Akad diliyle yazılmış üç kopyası bulunuyor.